Distopik yönetim ile insanları disiplin ve kontrol yollarıyla ülkelerde utanç verici boyuta ulaşan güven kaybı düzeltilemez…
İngiliz yazar George Orwell tarafından 1984’de kaleme alınmış olan alegorik, distopik ve politik bir romanı olan Hayvan Mezarlığı romanı okuyanlar için çizeceğimiz şu senaryo hiçte garip gelmeyebilir.
Şimdi şöyle bir senaryo çizelim;
“İçişleri Bakanlığından önemli duyuru; Ülkemiz vatandaşları sokakta okulda trende, hatta tuvalette bile çok sıkı kontrol altında olacak. Bu kontroller sonunda elde edecekleri şey ise vatandaşlık puanı. Yüz tanıma sistemi sokaklarda halihazırda kullanılıyor. Yürüyüş şeklinden dahi kimlik tespiti yapabilen algoritmalar geliştirildi ve milyonlarca kameraya entegre edildi. Artık görüş dışında kalan yer neredeyse yok. Artık polislerde akıllı gözlüklere sahipler. Çipli okul üniformaları gibi uygulamalarla gri alanlarda öğrenciler sıkı kontrol altına alınıyor. Her birey artık vatandaşlık puanlamasında dahil oldu. Halkın tamamı yaşamı, işi, davranışları kısaca yaptığı her şey için puanlandırılacak. Bunun sonucunda ödüllendirilmek de var elbette. Ancak cezaları, hak mahrumiyetleri, borcu olanlar, toplu taşımada yüksek sesle müzik dinleyenler, yayılarak oturanlar, bağırarak konuşanlar yanacak. Herkes puanı kadar vatandaş olacak puanı yoksa ona hizmette olmayacak. Düşük puanına sahip biri için ev sahibi olmak bir hayale dönüşecek. Daha düşük puanlarda olanlar şehir dışına çıkmak tren, otobüs, uçak, vapur bileti dahi alamayacak. Bu sistem her yerde uygulamada artık. Bu sistemden halka açık tuvalette bile kaçış yok. 1 adet havlu peçete için yüz taraması istenecek, ikinci peçete isteyense puan kaybetmeyi göze alacak….” Bu kurgusal senaryoya burada son verelim…
Böyle bir adım senaryosu akıllara neler getiriyor?
Böyle bir adım eğer gerçekse İngiliz yazar George Orwell tarafından 1984’de kaleme alınmış olan alegorik, distopik ve politik bir romanı olan Hayvan Mezarlığı romanında distopik bir dünyada geçen anlatımını akıllara getiriyor. Özellikle kitapta tanımlanan “Big Brother” yani “Büyük Birader bizi izliyor” kavramını da akıllara getiriyor elbette.
Peki Öyleyse; bunun yaşadığımız dünyada hayata geçirilmesi mümkün mü?
Black Mirror dizisinde karşımıza çıkan ve insanların belirli bir puanın altına düşmeden asgari puan ile hayata devam etmelerini sağlayan sistem 2014 yılında kısmen Çin’de “gönüllük esasına dayalı” denilerek yürürlüğe girmişti. 2020 yılından sonra kapsamı adım adım genişletiliyor. Böyle bir şeye gönüllü olmak aptallıktan başka bir şey olamayacağına göre baskıcı ÇİN rejimi bunu masumlaştırmak için zorbalığı “gönüllülük” olarak halka anlatıyor desek yanılmayız…
Çünkü Kara liste (black list) olarak da tanımlanan sosyal kredi puanlama sistemi (buna ÇİN Tipi Vatandaşlık Puanlama Sistemi de diyebiliriz) insanların kamu alanlarında kamuya aykırı hareketlerde bulunmaları, borçlarını ödememeleri, suç işlemeleri, kredi notunu oldukça düşürüyor ve belirli bir puanın altında olanlara seyahat engeli, otellerde konaklama engeli, banka kredi engeli, isimlerinin halka açık alanlarda billboardlarda ilan edilmesi gibi sorunlarla karşılaştılar artık.
Peki öyleyse, Çin Tipi Vatandaşlık Puanlama Sistemine geçilirse küresel ölçekte neler olabilir?
Bu önemli konuyu YUTAM Başkanı Ömer Memoğlu’na sordum;
ÇİN tipi vatandaşlık puanlama sistemine geçilirse küresel ölçekte bireysel kısıtlama uygulamalarına gidilebileceğini belirten Memoğlu, uygulamanın iklim krizi adı altında getirilebileceğini belirterek uyarılarda bulundu. Memoğlu uygulamanın suç oranlarında da ciddi ve tehlikeli artışa neden olabileceğini belirtti.
Sosyal Kredi Sistemine Dikkat!!
YUTAM Başkanı Ömer Memoğlu hâlihazırda ortada bir iklim krizinin olmadığını, algı krizinin olduğunu belirterek Çin tipi vatandaşlık puanlama sistemine karşı uyarılarda bulundu. Memoğlu; “Çin’de vatandaşlık puanlama sistemi adı verilen bir uygulama söz konusu. Nakit para yerine getirilen dijital paralar ve QR ödeme sistemleri, sosyal kredi sistemine entegre edilerek bireylerin tüketim davranışlarında çeşitli kısıtlama ve cezalandırma uygulamalarına imkân sağlayabilir. Eğer Çin’de hükümet aleyhine bir davranış sergilerseniz tüketimden seyahate, ulaşımdan eğitime kadar birçok alanda davranışlarınıza yönelik kısıtlama getirilebilmektedir. Hatta puanı düşük bireylerin sosyal izolasyonuna da imkân tanıyan sistemde puanı yüksek bireylerden puanı düşük bireylerin ayrıştırılması söz konusudur. Çünkü puanı yüksek bireyler puanı düşük bireyler ile aynı alanlarda bulunduğunda puanı yüksek bireylerin de puanı düşmektedir” dedi.
Suç Oranlarında Ciddi Bir Artışa Neden Olabilir!
Uygulamanın suç oranlarında ciddi bir artışa neden olabileceğini belirten YUTAM Başkanı Ömer Memoğlu; “Çin tipi vatandaşlık puanlama sisteminde puanı düşük kişilerle aynı alanda bulunmanızda bile puanınız düştüğünden bu kişilerin toplumdan tamamen izolasyonu söz konusu. Bu kişileri görenler hemen yolunu değiştiriyor puanları düşmesin diye. Bu izolasyon sebebiyle puanı düşük bireylerin tamamen psikolojisi bozulmuş durumda. Ciddi derecede suç oranlarında artışa neden olabilecek bir uygulama ve çok tehlikeli sonuçları olabilir” dedi.
Puanı Düşük Bireyler Şehirlerin Billboardlarında İfşa Ediliyor!
Puanı düşük bireylerin Çin’deki şehirlerin billboardlarında ifşa edildiğini hatırlatan Memoğlu; “Puanı düşük bireylerin psikolojisi tamamen bozuluyor. Şehirler genelinde billboardlarda ifşa ediliyorlar. Bu kişileri görenlerin yanlarından uzaklaşmasına dair uyarılar bile yayınlanıyor. Çok ciddi psikolojik yıkıma neden olan bir uygulama. Suç oranlarında ciddi bir artışa neden olabilir. Çünkü ifşa edilen birey öcüleştirilmiş olduğundan ve toplumdan tamamen izole edildiğinden kaybedecek bir şeyi kalmamış hissederek suç işlemeye yöneliyor” uyarısında bulundu.
Birçok Alanda Kısıtlamaya Gidilebilir
İklim krizi adı altında benzer bir uygulamaya zemin hazırlanmak istendiğini belirten Memoğlu; “Eğer sözde iklim krizinin bir oyun olduğu idrak edilemezse Çin’deki sosyal kredi sisteminin bir benzeri QR ödeme sistemlerine ve çipli yeni tip kredi kartlarına entegre edilecek. Dijital vatandaşlık puanlama sistemi adı verilecek yeni uygulamada bireylerin tüketimden seyahate, ulaşımdan eğitime kadar birçok alanda davranışlarının kısıtlanmasına neden olabilecek çeşitli uygulamalar devreye sokulacak. Çok dikkatli olunmalıdır” dedi.
İyi Vatandaş – Kötü Vatandaş Oyununa Dikkat!
İyi vatandaş – kötü vatandaş oyununa dikkat çeken Memoğlu; “Çin tipi sosyal kredi sisteminin amacı sosyal kredi sistemi ile iyi vatandaş – kötü vatandaş ayrıştırmasıdır. Sözde iklim krizine karşı ortaya sunulacak kısıtlama uygulamalarına uymayan bireyler kötü vatandaş ilan edilecek. Bu bireyler toplumdan tamamen izole edilecekler. Çok tehlikeli bir eşikteyiz. Karbon ayak izi uygulamalarının bankacılık ve finans sektörüne entegrasyonu süreci kısıtlama uygulamalarına zemin hazırlanması için. Yeni dönemde puanı düşük bireyler ciddi yaptırımlara tabii olabilir…” ifadelerini kullandı.
Sonuç olarak;
“Big Brother” yani “Büyük Birader bizi izliyor” ve insanoğlunu ve milletimizi hem kendine hem de şeytana köle yapmak için hiçbir taşın altını boş bırakmamaya çalışıyorsa, bizde onları yenmek ve şeytanı da zayıflatmak için önce taşları kontrol altına almamız gerekiyor.
…
Sadi ÖZGÜL