mete gündoğan arşivleri - İKTİSAT HAREKETİ

Ağu12022 by Mete GündoğanNo Comments

Yeni Bir Bölgesel Ödeme Aracı Şart

Manşet

Dünya ekonomi politiğinin değişimini takip etmeye çalışıyoruz. İtiraf etmeliyiz ki takipte zorlanıyoruz. Bir yandan hangi istikamette gelişmeler olabileceğini anlamaya çalışıyoruz. Diğer yandan da öngörülerimizin isabeti açısından gelen verileri analiz ediyoruz. Evet, bunları arkadaşımızla birlikte çalışıyoruz; ancak yine de anlamakta zorlanıyoruz. Geçmişte yaptığımız ve bu köşeden yayımladığımız öngörülerimizde ne kadar isabetli olduğumuzu görünce bu bizim için en önemli motivasyon kaynağı haline geliyor. Buradan, dünyada yeni üretim merkezlerinin oluşumu, Avrupa'da savaşın yayılmasının maliyeti, doğalgaz kısıntısının maliyeti, bölgesel ticaret ve küresel finans krizine ilişkin birçok yazı yayımladık. Belki de bunların en önemlisi, yeni bir ödeme aracının oluşturulmasıdır. Bu ...

Tem192022 by Mete GündoğanNo Comments

Avrupa’da Savaşın Ekonomi Politiği

Manşet

Ukrayna savaşından hareketle, dünya ekonomi politiğinin nasıl değişeceğini anlamaya çalışıyoruz. Daha önceki yazılarımızın birinde üretimin gücünün Asya'ya kaydığını ifade etmiştik. O yazımızda yakın gelecekte üretim açısından üç kutuplu bir dünyanın oluşmakta olduğunu da anlattık. Bunlar Çin liderliğinde Doğu, Amerika liderliğinde Batı ve Avrupa idi. Lakin olaylar çok hızlı gelişiyor ve Avrupa bu gelişmeler karşısında yeterli hızda bir ve bütünlük içerisinde hareket edemiyor. Alınan bir çok karar Avrupa'nın aleyhine sonuçlar veriyor. Doğal gaz buna tipik bir örnektir. Avrupa Rusya'dan gaz almayı kestiği anda yerine ikame edeceği enerjinin hazır olması gerekiyordu ancak hazır değil. Verilen sözler ve analizler suyu ısıtmıyor ve elektrik de üretmiyor. Endüstrinin çarklarını çe...

Haz252022 by Mete GündoğanNo Comments

Kurucu Akıl ve Ekonomi

Makaleler

Ekonomi yönetimi çok zor bir konudur ve mutlaka yetkin bir heyet tarafından çok yakından takip edilerek yönetilmesi gerekir. Elbette bu heyetin bir başı olacaktır. Lakin o başın içinde, bütün zorlukların farkında olan koordinatör bir beyin olmalıdır. Bu koordinatör beynin, kurucu bir aklın emrinde olması gerekir. İçinde bulunduğumuz şartlar, işletmeci akılların sınırlarını delik deşik eden şartlardır. İşletmeci akıl, halihazırda kurulu bir düzeni çalıştıran akıldır. Halbuki içinde bulunduğumuz dönem kurulu düzenlerin yıkıldığı veya yeniden yapılandırıldığı dönemdir. Kurucu akıl, şartlara göre hareket eden ve belli bir amaç uğruna her türlü düzenlemeyi yapabilen akıldır. Savaşçıdır. Ülkemiz ekonomi yönetimindeki en önemli eksiklik de budur. Hemen şunu hatırlatarak sürdüre...

Haz62022 by Mete GündoğanNo Comments

Borçlar Sorunu ve Radikal Bir Adım

Makaleler

Osmanlının borçlanma hikâyesini çöküş hikâyesi ile birlikte okumak gerekir. Çünkü birliktedirler. Osmanlı'nın en acıklı hikâyesi borçlanma hikâyesidir. Osmanlı'nın dış borçlanması, 1854 Kırım Savaşı ile İngiltere'den aldığı 200 bin Sterlin miktarındaki borçla başlar. Ondan sonraki yirmi yıllık süreçte, iki üç yılda bir, yaklaşık 130 milyon lira daha borçlanmıştır. 1876 yılına gelindiğinde borçlarının toplamı 240 milyon liraya ulaşmıştır. Nisan 1876'da borçlarını ödeyemeyeceğini ilan ederek bir nevi çöküşünü de ilan etmiştir. Aslında Osmanlı'da borçlanma çok daha önceden başlamıştı. 1700'lü yıllardan itibaren borçlanma, yabancı sermaye piyasalarından yapılmadığı için genellikle iç borçlanma olarak kabul edilmiştir. İç borçlanmalar ise pek gündeme gelmemiştir. Gerçi detaya girdiğ...

May232022 by Mete GündoğanNo Comments

Küresel Ekonomi Politik Değişiyor

Makaleler

İki hafta önceki yazımda dünya üretim gücünün Asya'ya kaydığını anlatmıştım. Asya ve Uzak Doğu dünya üretiminin yaklaşık yüzde 85'ini gerçekleştiriyor. Tek başına Çin, dünya üretiminin yüzde 61'ini yapıyor. Dünya nüfusunun yarıdan fazlası da Asya ve Uzak Doğu'da. Şimdi bu yazımda da bu konuları işlemeye devam edeceğim. Peki, bu konuları niçin gündeme getiriyoruz? Öncelikle Rusya-Ukrayna savaşının ekonomi politik arka planını göstermeye çalışıyoruz. Dünya üretim merkezi Asya ve Uzak Doğu'ya kaymasına rağmen mali düzeni dolar ve SWIFT sistemi üzerine kuruluydu. Bunun sürdürülebilmesi mümkün değildi. İşte Rusya, bilerek veya bilmeyerek, bu düzeni bozdu. Yeni üretim merkezinde, yeni bir mali altyapı oluşumunun önünü açtı. Yani yaptığı hamleler böyle bir mecranın açılımına ves...

May132022 by Mete GündoğanNo Comments

Bozuk Paralar Ciddi Sorundur

Makaleler

Bugün "bozuk para" dediğimiz demir paraların nominal değerleri itibari değerlerinin üzerine çıkmıştır. Gündelik hayatta kullandığımız 50 Kuruş ve 1 TL'nin maliyeti, üzerinde yazan değerin çok üzerindedir! Dolayısıyla bu durum, bozuk paraları işlevsiz hale getirmektedir. Hatta, 5 TL’lik kağıt paralar dahi bozuk paralar gibi işlevsiz hale gelmek üzeredir. Bir çocuğun marketten alacağı bir çikolatanın fiyatı bile 10 TL üzerindedir. Pazardaki bir marul 15-20 TL olmuştur. Bu durum piyasada farklı bir karışıklık daha üretir! Ufak para sıkıntısı gündelik iktisadi hayatı pahalılaştıran bir unsurdur. Çünkü siz tıkır tıkır çalışan bir saatin çarklarından birini işlevsiz hale getirmiş gibi oluyorsunuz. Sonunda saat çalışmaz veya doğruyu göstermez.Velhasılı "Ufak Para Sorunu" ciddi bir...

May92022 by Mete GündoğanNo Comments

Üretimin Gücü Asya’ya Kaydı

Makaleler

Yaklaşık yarım asır süren Soğuk Savaş dönemi 1990'lı yılların başında son buldu. O dönemin bir ekonomi politik dengesi vardı. Dönem son bulunca, doğal olarak o ekonomi politik denge de değişecekti. Peki, bu değişim nasıl olacaktı? Nasıl bir ekonomi politik denge oluşacaktı? Bu ve benzeri soruların cevabını bulmak için o sıralarda birçok çalışma yapıldı. Ben bu konuya ilişkin ilk ciddi çalışmayı, 1990'lı yılların ortasında Singapur'da katıldığım bir konferansta dinledim. Çalışmayı Alman Deutsche Bank yaptırmıştı. Raporun adı "Dünya Üretimindeki Eğilimler" idi. Rapor özetle şunları ifade ediyordu: 1994 yılında dünya toplam üretiminin değeri yaklaşık 27 trilyon dolar olarak gerçekleşmişti. Bunun %67'sini ABD, AB ve Japonya, %20,8'ini Asya ve kalan %12,2'sini de diğer ül...

May12022 by Mete GündoğanNo Comments

Türk Ordusu (TSK) Ne Üretiyor?

Makaleler

Türk Ordusu ne üretiyor? Ürettiğini kim tüketiyor? Tüketenler bedel olarak ne ödüyor? Hakikaten, Türk savunma sanayi geri dönülemez ve engellenemez bir seviyeye ulaştı. Katkısı olanların tamamına müteşekkiriz. Bundan sonra çok daha hızlı bir şekilde yükselişini sürdürecektir. Çünkü kritik nüfus büyüklüğünü geçmiştir. Bu gelişmeler, Türk Silahlı Kuvvetleri’ni TSK daha da güçlendirecek ve başta bölgemiz olmak üzere küresel düzeyde hatırı sayılır bir hale getirecektir. Bütün bu gelişmeleri “Türk Ordusu” başlığı altında toplarsak, istikamet tayin edici birkaç soruyu da sormamız gerekiyor. Bu sorulara verilecek cevaplar gelişimin teminatının anlaşılmasına vesile olacaktır. Yükselen dağın ardını görmemize yardımcı olacaktır. Jenerik sorularımız şunlardır; Türk Ordusu ne üretiyor...

Nis212022 by Yunus EkşiNo Comments

Milli İrade, Neden Milli Para Üretemiyor?

Makaleler

Ekonomideki üretim tüketim ilişkisi içinde; en çok şikâyet edilip durulan; "üretmiyoruz bundan dolayı ekonomimiz kötü" genel anlayışını sürekli herkes tekrar ediyor. Neredeyse bütün siyasi partiler üretimden bahseder ama bunun kaynak olarak nasıl gerçekleştirileceğini mevcut sistemin müsade ettiği ve öğretilmiş yöntemlerle söylerler. Bunu da borçlanmadan başka çaremiz yok diyerek; 'kurulu sistemin arzu ettiği gibi milleti ve devleti sürekli borçlandırmayı halka söylerler. Bu işin liberal söz şövalyeleri de ekonomide bundan başka çıkış yolu yok' diye ekranlarda sürekli halka narkoz vermeyi sürdürürler. Siyasi partiler içinde üretimin gerçekleşmesi için paranın üretiminin ele alınması gerektiğini bir siyasi parti haricinde, hiçbir siyasi parti para sisteminin millileşmesinden bahs...

Nis212022 by Mete GündoğanNo Comments

Bölgede Ortak Para Birimi Oluşturalım

Makaleler

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın himayesinde Uluslararası Sivil Toplumu Destekleme ve Geliştirme Derneği (STD) ve Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN) tarafından 19 Nisan Salı günü bir çalıştay yapıldı. Çalıştayın konusu, "Rusya-Ukrayna Savaşı ve Türkiye'ye Etkileri: Tehditler ve fırsatlar" idi. Oldukça verimli geçen çalışmada, hükümete bir çalıştay daha yapması tavsiyesinde bulundum. O da, bölgede ortak bir para birimi oluşturulması çalıştayıdır. Rusya'nın Ukrayna'ya askeri müdahalesi ile başlayan süreç gittikçe dallanıp budaklanıyor. Batı, Rusya'yı ambargolar ile tehdit ediyor. Putin de kendi para-kredi sistemini kurma yoluna girdi. Yani savaş, bir tarafta ordular üzerinden diğer tarafta paralar üzerinden yürüyor. Bunlara ek olarak mücadele bir nevi en...